Quantcast
Channel: Tépas Pangacaprukan | Urang Sunda nu kér diajar Nyunda!
Viewing all 65 articles
Browse latest View live

Villa Kaca Arjasari

$
0
0
arjasari (13) arjasari (11) arjasari (12)IMG0329A arjasari (10) 

- Cangkurileung -

Cangkurileung...cangkurileung
Eunteup dina da rangrang awi
Abdi meulang...abdi nineung
Sok sieun mah teu tepang deui

Cangkurileung...cangkurileung
Eunteup dina dahan kiara
Entong melang entong keueung
Ayeuna mah da geus merdeka

Heulang ngelak dina caringin
Manuk dina dahan kai
Melang lamun da tengah weungi
pikir ngait da ti pandeuri

Puyuh ngungkung sisi gunung
Ngala manjah sisi reuma
nu puguh matak kaduhung
mun nyana kieu jangjina

palasari gunung leutik
Ditema ku gunung kunci
matak ngerik matak runtik
Kamana mah abdi nya nyungsi

Gunung puyuh ti beh kidul
Cipeles malipir nagri
Nu puguh abdi tumawu
Ngahelas mah mikiran diri.
[ www.liriksunda.blogspot.com ]

Ieu lagu teh panasaran ku simkuring pilari lirikna saparantos ngadangukeun di villa kaca Arjasari basa mulang ka lembur lebaran Idul Adha sasih november kamari, kaleresan didinya nuju aya acara pentas seni karya barudak sakola pami teu leupatmah. Tah kaleresan simkuring ayeuna nuju purun kangge kutak ketik update blog, sakanteunan we bade ngacapruk nyaritakeun ngenaan lembur simkuring nu dipicinta deui nyaeta Arjasari…(mugia para wargi teu barosen macana hehe).

Di sebut villa kaca teh kusabab eta villa teh loba pisan kaca jandelana, aya sababaraha villa dina legana tanah pribadi nu cenah ceuk penjagana mah bareto teh (saméméh krisis moneter) teuteundeunan almarhum mantan presiden kadua republik Indonesia, nyaéta pak Soeharto tea. Nu aya di kacamatan Arjasari...legana mang hektar hektar, jalanana ge di aspal tur aya taman jéng kolam hirup paragi pepelakan lauk nu gede pisan...keur ukuran harita di lembur mah eta villa teh kalintang mewahna, dijaga ku pasapon dua puluh opat jam. Kaluargana cendana ceunah mah baréto teh sok mindéng moro ulin refreshing ke eta villa, aya dua...nu hiji deui aya di beulah tonggoh lembur kina nu teu jauh beda mewahna oge. Ngahaja disakulilingna dipelakan tatangkalan sabangsaning bungbuahan jéng herbal tur diléngképan ogé ku Taman bermain anak nu kalintang alusna, da matak jadi bahan cérik barudak disakuliling villa eta nu ninggali bakat ning hayang ulin di eta taman...nu tangtu dilengképan taneuh basisir nu sok aya dilaut tea.

Kungsi oge cindekna langsung pak Soeharto dibaturan ku isterina almarhumah Ibu Tien soeharto nincék eta villa, mun teu salah mah aya kana ngadua kalianana...népi ka ayeuna sok paribasa di omongkén yén eta villa teh hasil tina kakayaan pak Soeharto nu teu ka catet tea.

Aya hiji patung (tinggal gambar di luhur) anu numutkeun simkuring endah kacida, dibangun di palataran jalan saméméh abus ka halaman villa nu disebatna teh Patung Biola, luhurna mérén mun di kira – kira mah aya kana tilu metérna, bentukna teh hiji wanoja nu gélis keur maen biola (sigana ngangge raksukan samodel balutan kaen sari) bari bu’uk na nu panjang ngarumbay rada galing ikeul katebak angin katinggali pisan cetakan awakna nu bayuhyuh demplon lir ibarat cetakan biola ogé. Ngan ti basa Indonesia abus kana jaman krisis moneter tea (mun teu salah taun 1998), tur pak Soeharto teh lengser tina jabatanana jadi presiden Indonesia eta villa teh lila kalilaan béki teu ka urus, ahirna ti taun 2000an dibuka pikén umum, tah dasar masyarakat Indonesia tea nu teu bisa ngajaga fasilitas umum...barang sataun ge gés katinggali amburadul...malahan népi ka ayeuna ti mimiti taman, villa, kolam, jalan, gés teu mangrupa deui kawas bahéla...ngan patung – patung sasatoan ditaman nu rada aya urutna, tur eta patung Awéwé pamaen biola nu masih katinggali alus keneh mah.

 Foto – foto pun rayi di taman villa kaca Arjasari… arjasari (27) arjasari (28) arjasari (29)  IMG0323A IMG0324A  IMG0326A IMG0327A IMG0328A

Baheula mah da mimitina sok aya sababaraha hiji jalma nu ngadon lari jogging atawa ngan sakur rekreasi piknik moro mékél mayoran kadinya teh, lila kalilaan loba tukang dagang, nu antukna unggal poé minggu teh jadi rame kunu jarogging, momotoran, jalan – jalan, barudak ngora bobogohan, atawa pakumpulan ibu – ibu atawa masyarakat pikén ngiluan senam pagi, SKJ, atawa poco – poco tea...osok ogé dipake tempat kemping/ kemah barudak sakola pramuka atawa organisasi lainna...ngan cénah sok mindéng loba nu kasurupan mun barudak sakola ngadon mondok didinya teh ku lélémbutan eta patung Awéwé pamaen biola téa, nu sok hirup mun ti péting cunaaaaaaah, sok kadenge aya sora biola haha (wallohu’alam).

Cag ah,

Baktos simkuring Lilis Mayasari/ LieZMaya.

Gambar foto ti: www.LieZMaya.Web.ID (hapunteun gambarna awon, maklum ngajepretna ngangge kamera HP VGA pas - pasan atuh da haha)

Lirik lagu ti: www.Liriksunda.Blogspot.com


Ngicalan Kaos Ngariung.Com

$
0
0
kaos sunda ngariung.comPangumuman, ka singsaha bae anu minat hoyong ngagaduhan kaos Ngariung.com (Komunitas urang sunda online) naha eta kaasup member atanapi sanes oge mangga kontak bae simkuring kangge konfirmasina ku cara ngintunan email ka ngariung (et) gmail (dot) com atanapi langsung bae toal simkuring dina YM: Mayaliez – Gtalk: Liezmaya (at) gmail.com

Kumargi stok kaos mung kantun sakedik deui, mangga atuh enggal bae pesenna, da sistemna siapa cepat dia dapat hehe…conto kaosna dihandap ieu yeuh.

Catetan: Alhamdulillah, Hatur nuhun ka para wargi nu parantos ngalunasan tagihan, InsyaAlloh kiriman paket kaos dikintun ku simkuring ngawitan dinten senen, kaping 14 Desember 2009, kanu teu acan…mangga diantos konfirmasi pembayaranana.

Tshirt-ngariung back front

Muhamad Musa

$
0
0

tangkuban parahu-liezmaya Muhamad Musa, atawa, mun lengkep jeung gelarna, Radén Haji Muhamad Musa (1822 - 10 Agustus 1886), pangarang nu ngaluluguan kasusastran citak Sunda, ulama, sarta inohong Sunda abad ka-19.

Muhamad Musa dibabarkeun di Garut salaku turunan ménak, anak Radén Rangga Suryadikusumah, Patih Kabupatén Limbangan. Munggaran meunang atikan formal ti pasantrén di Purwakarta. Geus kungsi munggah haji ka Mekah nalika ngora, diajak ku bapana. Kungsi nolak tawaran Pamaréntah Hindia Walanda sangkan jadi kapala gudang, anjeunna milih widang kaagamaan. Sanggeus jadi panghulu, taun 1864 anjeunna diangkat jadi panghulu besar (Wal. Hoofdpanghoeloe) Kabupatén Limbangan nepi ka maotna.

Muhamad Musa sosobatan dalit pisan jeung K. F. Holle, pangusaha perkebunan entéh bangsa Walanda di Cikajang, nu naséhat-naséhatna ngeunaan bangsa pribumi (utamana Parahiangan) ka Pamaréntah Hindia Walanda diaku/dipercaya pisan.

Dalitna Musa jeung Holle nguntungkeun Musa, utamana tina campur gaulna jeung bangsa Walanda. Musa ku Pamaréntah Hindia Walanda dipercaya pisan, nepi ka ku jasana ka pamaréntah, kungsi dijangjian kalungguhan pikeun kulawargana nepi ka tujuh turunan. Tina dalitna jeung Holle ogé Musa bisa ngembangkeun bakat nulis/ngarangna sahingga karya-karyana (boh pituin atawa saduran/tarjamah) bisa dicitak nepi ka rébuan éksemplar di Jakarta.

Ti antara para putrana, nu kawarisan bakat/ karesep nyerat nyaéta Lasminingrat jeung Kartawinata.

Karya-karyana:

Karya Muhamad Musa pangmashurna nyaéta Wawacan Panji Wulung nu munggaran dicitak taun 1871. Karya-karya séjénna nu dicitak di antawisna,

    * 1862: Wawacan Raja Sudibya, Wawacan Wulang Krama, Wawacan Dongéng-dongéng, Wawacan Wulang Tani;
    * 1863: Carita Abdurahman jeung Abdurahim, Wawacan Seca Nala;
    * 1864: Ali Muhtar, Élmu Nyawah;
    * 1865: Wawacan Wulang Murid, Wawacan Wulang Guru;
    * 1866: Dongéng-dongéng nu Aranéh;
    * 1867: Dongéng-dongéng Pieunteungeun;
    * 1872: Wawacan Lampah Sekar;
    * 1881: Santri Gagal, Hibat.

Dicandak ti: Wikipédia, énsiklopédia bébas basa Sunda.
Baktos simkuring: Lilis Mayasari/ LieZMaya.

Ngaran – Ngaran Wanci

$
0
0

Janari leutik = tabuh 01.00 - 03.00
janari gede = tabuh 03.00 - 04.30
balebat = tabuh 04.30
carancang tihang = tabuh 04.30 - 05.00
rebun - rebun = tabuh 05.00 - 06.00
haneut moyan = tabuh 07.00 - 08.00
pacar sawed = tabuh 09.00 - 10.00
ramangsang = tabuh 11.00
manceran = tabuh 12.00
lingsir ngulon = tabuh 13.00
panon poe satangtung = tabuh 15.00
tunggang gunung = tabuh 16.00 - 17.00
sariak layung = tabuh 17.00 - 17.30
harieum beungeut = tabuh 18.00 - 19.00
sareureuh budak = tabuh 19.00
sareureuh kolot = tabuh 21.00
teungah peting = tabuh 24.00

# waktu sejena
sakdet netra = (sakedep netra), kedet=kiceup, nya eta nuduhkeun waktu anu sakeudeung pisan.
sakiilat = waktu anu sakeudeung pisan
sapangnyepuhan = nuduhkeun waktu anu teu sabaraha lilana kira-kira sarua lilana jeung anu keur nyepah
sapangejoan = waktu anu rada lila salila anu keur ngejo (nyangu)
samur jagong = kira - kira tilu bulan setengah
sataun landung = satuan leuwih
sawinsu = delapan tahun
seabad = seratus tahun

# waktu sejena
poe ieu = ayeuna
poe an geus kaliwat = kamari
poe sanggeus kamari = mangkukna
poe anu bakal datang = isukan
sapoe sanggeus isukan = pageto
waktu nu cikeneh karandapan = bieu
waktu nu rada lila kaliwat= tadi
waktu nu lila kaliwat = bareto
waktu beh ditueun bareto = bahela
waktu nu sakeudeung dei bakal karandapan = engke
waktu nu bakal datang = isuk, jaga, isuk jaganing pageto.

Ti: Kajembaran Basa Sunda (saursepuhkangna.blogspot.com)
Baktos simkuring, Lilis Mayasari/ LieZMaya.

Poto “Narsis” Oncom Bandung

$
0
0

CIMG1566 CIMG1567 CIMG1568 CIMG1569 CIMG1570

Sanajan katuangan ieu teh gés loba nu dijual di daerah pakotaan sabudeureun Bandung (jawa barat), ngan tétép we oncom Bandung nu asli mah ngan sakur aya di Kota Bandung eta soreangan, satatusna teh ku simkuring mah da tos jantén katuangan khas daerah Bandung pisan!

Oncom nyaeta sajenis katuangan nu di permentasikeun (dipeuyeum) sapertos tempe, mung benten deui bahan ragi-na saréng tempe mah, warna tur bentukna langkung “Heboh” warnana semu gedang asak samodel jamur – jamur sahingga rasana ge semu haseum...ngan lamun nu résép mah ieu katuangan teh nikmat kacida. Oncom teh sok dijién sagala rupaning masakan samisalna Pais asin Oncom jeng surwung, sangu tutg oncom tea géning nu peuleum kacida jeng beuleum peuda beureum, ngacay!

Hampura lamun poto – poto diluhur kaliwat narsis pisan kawas nu moto artis wae nya di bulak balik haha (kumatakna judulna ge di tanda kutipan)…atuhda bakat ning ku atoh kamari dikintunan oncom ti Bandung ku pun uwa…asa tos mang taun – tau teu nuang oncom ditambulan haha.

Cag ah, baktos simkuring Lilis Mayasari/ LieZMaya,.

Munjungan

$
0
0

PICT0052

Ke lur, apal teu naon artina ari “Munjungan” teh?

Munjungan nyaéta hiji tradisi urang sunda ngalakukén “kunjungan” ti kulawarga awéwé sanggés akad nikah/ walimahan atawa nyemah ka imah kulawarga lalaki bari babawaan rantang nu di eusi ku tuangén tumis, sangu, daging, jst. Atawa disebutna kakarén tea sakalian bari silaturahmi pikén ngawawuhan jadi duduluran anyar ku lantaran gés patali lalaki rabi bari mawa dulur – dulur (kulawarga besar) rame – rame béh afdol haha *ngartos teu nya?.

Tapina da ku jaman kiwari mah gés langka ieu tradisi sunda dilaksanakeun téh sabab rariwéh atawa memang kurang biaya, atawa memang hoream, atawa kurangna waktu jang iinditan, naha ti kulawargana, atawa ti pangantena langsung (sosonoan kenehnya mérén hehe), hmm tapi di lembur simkuring mah tradisi ieu teh masih keneh dilaksanakeun. Si dulur nu kaampihan (pihak kulawarga lalaki) teh kudu siap – siap nyadiakeun bébékélan walesan (lamun aya) samodel parabot dapur, baju, kaen samping, beas, atawa naon baé nu sakirana pantes kapake jang milu mauran békél jang hirup eta panganten saterusna, kaasup oge ngeupeulan ampop nu di eusian tangtuna!

Kungsi baréto basa kuring leutik keneh (jaman SD) babaturan kuring nyaritakeun ka kuring yen manehna miluan munjungan ka hiji daerah beh kidul nyaéta Kuningan (bener kitu kidul?). Tah da ku sabab daerah maranehna teh kakaraeun kaampihan tradisi kitu, nya ku pangantén lalakina teh dititah mahanan balik eta kakaren...nya urup’ap eureup’eup atuh maranehna téh. Tapi da ku sabab kaayaan jalma nu bisa disebut benghar, nya atuh sagala rupa dibahankeun waktu harita téh. Ti mimiti beubeutian, bungbuahan, lauk, hayam, kaen batik, songkét, malahan mah émas sagala rupa dibikeun!….Hahay sadulur – dulur, tatangga teh atuh pada gareunjleung (dasar di kampung rame ku gossip tea), ceunah pada ngaromongkeun yen si teteh panganten awéwé téh “aya milik” ceunah.

Tapi kungsi ogé aya dulur kuring nu awéwé kawin ka lalaki nu masih kasebut sa-daerah kénéh geunjleung oge di omongkeun yen manehna teh goréng milik, ku sabab manehna teu dipulang babahanan. Atuh da boro – boro tega rék nyokot bonteng nu ngan sakur aya saboboko nu diasongkeun ku bibina eta, da jang daharna sorangan ge kurang keneh, manehna hirup nyorangan éwéh nu ngayuga, nu aya mah kuduna gé diberean.

PICT0046

Naha géning jalma teh masih keneh ngabogaan gaya “kolot”...”kolot” dina arti pangukuran kana kadunyaan. Lamun loba duit, boga kadudukan tur jabatan maranehna dihargaan lir ibarat juragan turunan ningrat, tapi sabalika lamun anu balangsak sangsara langka nu ngan sakur diarajenan wungkul!!! sanajan manehna keur katali ku umur kolot nu sakuduna dihargaan sakumaha kokolot nu luhur, ngan sakur ditilik ku sabeulah mata.

Gara – gara munjungan, loba nu ninggalkeun “kesan” munggaran nu goreng, ku lantaran teu bisa mere pamulangan nu hadé!

Cag ah, hampura boh bilih aya catur basa nu matak teu génah kana manah.

Baktos simkuring, Lilis Mayasari/ LieZMaya.

Potret2 basa munjungan – cir ah!

Sangkuriang

$
0
0

legenda sangkuringSangkuriang atawa Sang Kuriang nyaéta sasakala anu asalna ti Tatar Sunda. Sasakala kasebut nyaritakeun jadina situ Bandung, Gunung Tangkuban Parahu, Gunung Burangrang sarta Gunung Bukit Tunggul.

Dumasar kana sasakala kasebut, dicaritakeun yén Raja Sungging Perbangkara indit moro. Di tengah leuweung Sang Raja miceun cai mani anu murag kana daun "cariang" (taleus leuweung). Hiji babi leuweung bikang nu ngaranna Wayungyang anu keur tatapa hayang jadi manusa nginum cai mani tadi. Wayungyang reuneuh sarta ngalahirkeun orok nu geulis. Orok geulis éta dibawa ka karaton ku bapana sarta dibéré ngaran Dayang Sumbi landihan Rarasati. Réa raja anu ngalamar Dayang Sumbi, tapi saurang ogé euweuh anu ditarima. Tungtungna para raja silih perangan, sedengkeun Dayang Sumbi nyingkurkeun diri ka hiji pasir dibaturan ku hiji anjing jalu nyaéta si Tumang. Hiji mangsa sabot anjena keur uplek ninun, toropong anu keur dipaké ninun kaén ragrag ka handap. Alatan ngarasa haroréam capé, Dayang Sumbi ngedalkeun kecap-kecap anu teu dipikir panjang leuwih tiheula, manéhna jangji yén saha ogé anu mangnyokotkeun toropong anu ragrag eta, lamun lalaki baris dijadikeun salakina sedengkeun lamun awéwé bakal dijadikeun dulur. Nya singhoreng teh Si Tumang mangnyokotkeun toropong eta terus w dibikeun ka Dayang Sumbi. Nya kapaksa we daék teu daék Dayang Sumbi téh ahirna ngajadikeun si Tumang salakina néepi ka ahirna ngalahirkeun orok lalaki nu dibéré ngaran Sangkuriang.

Hiji mangsa kacaritakeun Sangkuring ngadon moro moro di jero leuweung néang sasatoan jang dipasakeun ku indungna Dayang sumbi, manéhna nitah si Tumang pikeun ngudag babi bikang Wayungyang. Alatan si Tumang henteu nurutkeun maehan mitohana, mangka dipaéhan we atuh ku Sangkuriang teh. Kagok kitu tuluy haté si Tumang ku Sangkuriang dibikeun ka indungna, atuh ku indungna atoh anu tuluy diasakan sarta didahar ku Dayang Sumbi. Teu lila Sanggeus Dayang Sumbi nyaho yén anu didahar téh haté si Tumang, manéhna kacida ambekna tuluy nakol sirah Sangkuriang ku siwur anu dijieun tina batok anu ngabalukarkeun tatu kusabab gés maehan bapana sorangan (najan teu nyaho), tuluy Sangkuring teh di usir ku indungna.

Sangkuriang indit ngumbara ngurilingan dunya. Sanggeus sakitu lila leumpang ka wétan ahirna manéhna mecenghul di kulon, teu sadar yén manehna geus anjog deui ka padumukan Dayang Sumbi. Sangkuriang henteu apal yén putri geulis anu kapanggihna nyaéta Dayang Sumbi – indungna (Dayang sumbi aya nu maparinan elmu pikeun abadi ngora salalawasna/ moal ngolotan). Sangkuriang jeung Dayang Sumbi silih pikaasih sarta silih mitresna. Hiji mangsa teu kahaja Dayang Sumbi nempo urut tatu dina tarang Sangkuriang sahingga nyaho yén Sangkuriang téh anakna sorangan, nya atuh kapaksa manehna kudu megatkeun tatali asih. Cacak kitu Sangkuriang tetep maksa ngajak lakirabi ka Dayang Sumbi najan manehna gés nyaritakeun yén Dayang sumbi teh indungna, Sangkuring teu percaya kusabab Dayang sumbi masih keneh ngora saumuran jeng manehna jagjag beléjag tur geulis kawanti - wakti. Barung ku kabingung tungtungna Dayang Sumbi ménta sarat nu pamohalan mustahil bakal kacumponan ka budakna eta, nyaéta nitah sangkan Sangkuriang mangnyieunkeun parahu sarta situ dina waktu sapeuting ku cara mendeut walungan Citarum, tuluy Sangkuriang nyanggupan ieu sarat.

Mangka Sangkuriang nyieun hiji parahu tina hiji tangkal anu tumuwuh di béh wétan, tutunggul tangkal éta robah jadi gunung Bukit Tunggul. Régangna ditumpukkan di palebah kulon sarta jadi Gunung Burangrang. Ku bantuan para guriang, bendungan ampir réngsé dipigawé. Dayang Sumbi reuwas, terus mendeko munajat ka Sang Hyang Tunggal ambéh maksud Sangkuriang henteu kabiruyungan. Dayang Sumbi ngahibar-hibat heulayan boéh rarang (lawon bodas hasil tinunanna), anu temahna ngahasilkeun cahaya caang jiga panonpoé nu rek meleték di béh wétan. Sangkuriang jadi ambek, dina puncak amarahna, bendungan anu aya di Sanghyang Tikoro dibedol, cocok (tutup) kamalir walungan Citarum dialungkeunana ka arah wétan sarta ngajanggélék jadi Gunung Manglayan. Cai Talaga Bandung ogé jadi surut deui. Parahu anu dipigawé kalawan hésé capé ditalapung ka arah kalér sarta robah wujud jadi Gunung Tangkuban Parahu.

Sangkuriang terus ngudag Dayang Sumbi anu dumadakan ngiles di Gunung Putri sarta robah jadi sagagang kembang jaksi. Sedengkeun Sangkuriang sanggeus nepi ka di hiji tempat anu disebut Ujungberung tungtungna ngiles ka alam gaib (Ngahiyang).

Cag ah,
Baktos simkuring: Lilis Mayasari/ LieZMaya
Dicandak ti Wikipédia, énsiklopédia bébas basa Sunda – gambar (siicoklatlovers.wordpress.com)

Carita pangbagea, Wilujéng tepang taun

$
0
0


Tepung kana panumbu waktu, dina tapak rumingkangna mangsa. Nya harita pisan anjeun mimiti gelar ka alam dunya, kersaning nu Kawasa. Sora anjeun nu munggaran, ngajomantara ka kaanggangan. Iber bewara, mawa beja. Hiji deui incu-putu Adam-Hawa, ngamimitian lengkah dialam fana. Teu karaos salira tepung deui jeung milangkala poé ieu.

Geura sujud ka nu Maha Agung, geura muja ka nu Maha Kawasa. Syukur nu teu putus-putus, hamdallah di unggal lengkah. Hatur rebu nuhun kana umur, narimakeun yuswa kalayan sugema. Renghap-renghap nu kaliwat, mugia sing jadi kifarat. Balaka rumasa loba dosa. Isukan nu masih nyesa, masing aya dina kaberkahan.

Kapungkur, anjeun ngan ukur sirung, ayeuna hegar ligar jadi tangkal nu kuat ajég najan katebak angin. Cing sabar ngajalanan tapak kahirupan, sami waé sadaya ge ngarandapan cocobi.

Wilujéng milangkala akang. citrestna du'a simkuring...Mugia aya dina jembar kawilujengan.

Bekasi, Jum'ah 08 Januari 2010.
Dina wanci haneut moyan.
- Bantos simkuring: Lilis Mayasari/ LieZMaya
- Potret: pamasihan tinu nonggongan

Babad Cirebon

$
0
0

Babad Cirebon nyaéta karya sastra sajarah nu disusun dina tengah abad ka-19 di Cirebon jeung nyaritakeun kamekaran kasultanan Cirebon ti awal nepi ka mangsa penjajahan Inggris di pulo Jawa. Karéréan carita (leuwih ti 50%) nyaritakeun Sunan Gunung Jati salaku nu nyebarkeun agama Islam di Jawa Barat jeung nu ngadegkeun Kasultanan Cirebon. Ditulis dina huruf arab jeung ngagunakeun basa Jawa Cirebon sarta ditulis dina wangun wawacan.

Disalin sababaraha kali di sawatara tempat di wewengkon Cirebon jeung Priangan. Dina prosés nyalin téks téh ngahasilkeun sababaraha vérsi anu béda-béda. Samalah di Priangan ditarjamahkeun atawa disadur dina basa Sunda sakapeung mah make judul anu béda, kayaning Sajarah Lampahing Para Wali Kabéh (Riwayat Prilaku dan Perbuatan semua Wali). Naskah-naskahna kiwari aya di Perpustakaan Nasional Jakarta, Universiteits Bibliotheek Leiden (negeri Belanda), British Museum (London, Inggris), Museum Sri Baduga Bandung jeung di unggal individu jalma di Jawa Barat.

Ulikan kana Babad Cirebon téh geus dilakonan ku J.L.A Brandes jeung R.A Kern, tapi kawatesanan puseur ulikanana wungkul kana alihaksara (tina huruf Arab kana huruf Latin) jeung édisi téks dumasar dua naskah (Br36 jeung Br.107) nu kiwari disimpen di Perpustakaan Nasional Jakarta kalawan panganteur ulikan sarta ringkesan eusi dina basa Walanda. Karéréaan édisina nyaritakeun hal ihwal Sunan Gunung Jati katut Wali Songo. Sacara Tradisional mah Babad Cirebon téh ku urang-urang Cirebon mah dianggap sajarah.
Rujukan: * Rosidi, Ajip.dkk. 2000. Ensiklopedi Sunda: Alam, Manusia, Budaya (Termasuk Budaya Cirebon dan Betawi), Jakarta: Pustaka Jaya.

Di candak ti Wikipédia, énsiklopédia bébas basa Sunda
Baktos simkuring: Lilis Mayasari/ LieZMaya.
Gambar: REXYO74.COM

Wilujéng warég Lis!

$
0
0

IMG_0819 IMG_0826

“Teh Lis, bade masak naon kangge ayéna?” tanya kapi adi teh
“Hmm naonnya” bari kuram kireum, kucap kiceup molototkeun panon kuring nu sipit alatan beurat keneh tos hudang sare.
“Itu si Ujang sayur atos ngantosan dipayun”
“heug, kela kituh tunduh keneh”
“Euuuh burukeun atuh nyai, karunya si Ujang gés nunungguan” ngorejat kuring ngadenge sora si teteh (kapi lanceuk) ngahudangkeun make sora tarik kawas nu make toa, sugan teh aya panggilan perang ti pamarentah bakat ku reuwas wkwkwk...
Nya teu make loba  omong, kuring teh langsung w lémpang ka luar imah nyampeurkeun si Ujang sayur nu gés nangkring nunungguan kuring rek balanja sayur jang tuang poé harita.

“aya naon wae Jang?” tanya kuring
“kangkung, roay, bayém, tahu, tempe, jamur, paria, pokcoy, toge, ikan kembung, jagong, putren, sayur asemeun, baso, terong, bonteng, engkol, bandeng, asin, kikil, udang, ebi, surawung, jengkol, jeung sajabana lah tuh lobaaaaa....”
“hmmm naon atuhnya bingung, meni barosén lah”
“numis kangkung w atuh jéng tempe tambahan ku kacang beureum digoreng...nikmaaaat” pokna bari ngacungkeun ramo – ramo jempol duanana.
“aah eta mah kahayang didinya w meureunan haha” tuluy dibales nyengir serengeh ku si Ujang bari manehna kudak kodok saku nyokot hape-na.
“Nya anggér lah maneh mah mun era teh sok kudak kodok wae”
“heu atuh da kumaha sok narerpeus diheureuyan ku didinya mah”
“huahaha” nya barakatak we seuri kuring teh.

Tidinya kuring sibuk ninggalian sayur, asin, nu aya dina gerobak sapeda pangdagangan si Ujang, bari ngimpléng nyipta – nyipta dahar nu matak ngulimeud kana beuteung, seubeuh...sabab gés sababaraha poé asana teh teu nafsu kana dahar teh. Sabot ninggalian, si Ujang nunjuk peuteuy nu harejo balalotot ka kuring...
“Sabarahaan hijina?”
“dua rebuan”
“halah malah – mahal teuing”
“sok atuhlah keun baé sarebu lima ratus”
“hmm kela...” Kuring tuluy nyampér ka imah nenga kapi adi nanya manehna hayang dahar jéng naon, heug pokna teh “kuma teteh we” ceunah, kitu deuih jéng kapi lanceuk kuring “kuma dinya w lah, teteh mah moal waka tuang, rek kaluar engke beurengge”.
Hah da sébél ngamatakeun kuring jadi bingung, nya langsung w kuring nyabét sarawung sagagang, asin cumi – cumi sa- ons, bahan jang sambeuleun, peuteuy dua papan, waluh cina laleutik sabungkus, jeng kangkung jang tuang engke sore. Kabehanana jadi pas hargana sanggés ditambahan buah gédang jang alo kuring nu pangleutikna béh babari “pup” dua puluh rebu rupiah.

Nya kuring teh langsung w ka dapur mawa balanjaan sapalastik tadi, tuluy mawa talenan jéng peso jang nyiksikan. Gés beres nyiksikan tuluy kuring nitah kapi adi teh cénah nyangu da géning ditinggali dina reskuker (rice cooker) teh tereh beak. Tuluy w kuring nyién kuah bungbu ngeu’euman tempe.
“Breusss tempe di goreng”...karek satengah asak kompor gas teh lila kalilaan seuneu-na ngaleutikan tuluy jésss w pareum. Duh kunaonnya tanya kuring dina hate, pas tingggali géning gas-na gés béak. Beuuu palangsiang kuring gés teu kuat lapar kukurubukan teh, nya tuluy kuring teh ngageroan kapi lanceuk jang menta duit meuli gas. Untungna teh dihareupeun imah aya warung sembako, harita keneh selang satengah jam tabung gas teh di ganti ku tukang warung...pek song kuring ngasongkeun duit jang mayar eta gas saratus rebu, ngan harita teh euweuh pamulangan, nya keun baé we cék kuring teh engke deui mun balanja di cokot.

Derrr deui kuring teh masak tempe, bari nyiapkeun bahan jang nyambeul surawung dadakan, deuuuh aripek teh ditinggali tarasina geus béak...langsung we nyokot konci motor mukakeun gerbang.....breeeeeeeeung tancap gas meuli tarasi ka warung Yayuk (warung sayur urang jawa). Karek ge sapuluh meter ti lawang gerbang, cukclak girimis ti langit disambung ku géréték teh hujan gede. Duh gusti da gés kagok ngalengkah, kuring nekat nuluykeun maju ka warung, langsung meuli tarasi sarebueun ka si Yayuk teh. Bari hujan – hujan ge kuring maksakeun balik deui ka imah, keur mah kabeneran sapeuting teh karek inget yen kuring teh géning can mandi haha, sakalian we ah baseuh beh daek ke langsung mandi pas datang ka imah teh (benenya, nanaon ge pasti aya hikmahna hehe :P).

Datang ka imah kasampak kapi adi teh keur masak keneh tempe dua iliran, nya kuring teh pas datang langsung di bere anduk, jaribrug kahujanan kuring langsung lumpat ka kamar mandi, brusss mandi najan caina tiis kacida...make baju tuluy ngabalurkeun minyak kayu putih kana awak, teu sabaraha lila kuring langsung masak deui da teu kuat gés lapar téa. Hah harita kuring brang breng brong perang di dapur ngagoreng asin cumi – cumi cing balaleutak, ngoseng ngoseng waluh cina jéng cabe gendot husam hasim teu kuat ngangseu hawa masakan nu nyegak. Ngarendos sambel tarasi surawaung dadakan. Deuuuh beuteung beuki dieu beuki kukurubukan, leungeun jéng awak ngadaregdeg bakat ning ku lapar.

peuteuy hejo balalotot tempe cumi-cumi oseng waluh cina cabeu gendot lada sambeul surawung
Alhamdulillah gusti jadi oge geuning masak teh, kari tuangna...sugan panyakit mah (maag) téh teu jadi harita. Nglimeud tuang teh nyaan da nikmat kacida…najan bau baham ge anggesna kudu ngosok huntu bulak balik tilu kali, ngagelom peremen beak 5 bungkus haha, tapi Alhamdulillah gusti asa jadi kulit jadi daging ceuk paribasa kolot baheula mah :)

Bekasi, 16 Januari 2010.

Cag ah. Baktos simkuring, Lilis Mayasari. Nu sono ka lembur, sono ka masakan mamah :(
- Foto: ti simkuring pribados, bakatku haat ninggali pajoangan tuang kuring harita hahaha. Wilujeng wareg!

Pileuleuyan Appa aki

$
0
0

appa Hari itu minggu, tanggal 24 Januari 2010 appa (nama panggilan kakekku) menghela nafasnya yang terakhir, banyak air mata yang mengalir untuk mengiringi kepergiannya dari tetangga, sanak saudara, teman – teman, bahkan orang yang baru kenal.
Pukul 13:15 tepatnya beliau dicabut nyawanya oleh sang Illahi, dan adik sepupuku menelpon dari Bandung untuk mengabarkan berita duka itu pada kami cucu – cucunya yang ada di Bekasi. Innalillahi wa inna illahiraji’un, sontak kalimat tersebut berhamburan dari mulut kami. Dengan perasaan sedih terkenang memori dengan beliau kami pun langsung mengepak pakaian dan keperluan lainnya, segera berangkat ke Bandung untuk melayat beliau.
Pukul 15:00 kami pun langsung mengunci pintu rumah dan pagar, tak lupa menitipkannya dan sekaligus berpamitan kepada tetangga terdekat yang sudah kami anggap seperti saudara sendiri, hujan gerimis pun ikut serta mngiringi keberangkatan kami ke Bandung waktu itu. Di jalan kami menerima telepon kembali dari saudara, bahwasannya mereka meminta ijin dari kami untuk segera menguburkan appa yang akan dilaksanakan pada pukul 16:00, dikarenakan cuaca yang mengkhawatirkan di Bandung akan turunnya hujan dikarenakan sang awan pun sudah terlihat menghitam kelabu di langit kampung kelahiranku tersebut yakni Cimuncang – Jelekong. Dengan sangat berat hati kami pun memberikan ijin dengan keikhlasan untuk para kerabat disana mengantarkan appa ke liang lahat meskipun kami tidak dapat menyolatinya dan mengucapkan salam perpisanan yang terakhir dengan beliau.

Sampailah kami di Bandung pukul 18:00 pas disambut hujan lebat yang mengguyur langit Cimunvang. Aku pun langsung bergegas ke rumah appa, disana terlihat orang – orang yang berbaju hitam hampir memenuhi ruang di rumah tua itu, terlihat ada sanak saudara, mulai dari uwak, paman – paman, saudara sepupu/ cucu – cucu, sampai ke cicit – cicit apa terlihat disana. Aku pun melangkah bersalaman dengan mereka satu persatu yang melingkar di ruang tengah rumah, terlihat mata mereka yang merah karena tangisan tentunya, ooh memang appa sudah tidak ada lagi, beliau sudah dikebumikan tadi.
Ahhh tak apalah pikirku, aku hanya dapat mendo’akan dari sini saja, semoga iman islamnya diterima disisi Alloh SWT, dan segala amalan kesolehannya membuatnya mencapai surga dengan ketanangn di alam kubur sana. Aku pun langsung memeluk émak (Nenekku tercinta) yang sudah tak kalah tuanya dengan appa. Beliau terlihat sangat murung namun tetap berusaha untuk terlihat tabah oleh orang lain, pikirku mungkin émak sedang melamunkan memori – memori yang telah mereka lalui dahulu, atau beliau sedang memikirkan kehidupannya ke depan, atau mungkin yang lainnya. Aah entahlah, aku tak berani bertanya pada saat itu, aku hanya berusaha menghibur beliau saja, untuk mau meneguk beberapa tetes air minum dan memasukan makanan kedalam perutnya. Kata mamahku, beliau tidak mau makan dan minum sejak beberapa hari sebelumnya...”tak lapar” lirihnya.

Waktu itu masih banyak sekali orang yang berdatangan lalu lalang untuk mengucapkan belasungkawa kepada nenek dan kami keluarga yang ditinggalkan oleh appa. Terlihat sangat jelas sekali, kesedihan mereka mendengan kabar kepergian apa, sosok lelaki yang sangat berwibawa dari muda hingga tua hingga banyak mendapat hormat dan menganggap apa sebagai tetua di kampung. Lelaki tua yang kurus kering itu beberapa bulan yang lalu sudah sakit – sakitan sebenarnya, beliau sudah beberapa kali keluar masuk rumah sakit untuk menjalani pengobatan, namun tak ada hasilnya. Seiring dengan waktu penyakitnya pun semakin bertambah parah saja.
Dua minggu sebelum kepergiannya sebenarnya aku telah menemui beliau langsung ke Bandung, untuk bertatap muka dan menyampaikan permintaan maaf, terlebih lagi beliau yang meminta kepada pada sausara dan keturuanannya untuk menemui beliau waktu itu, karena ditakutkan ajalnya memang sudah hampir tiba, beliau takut tidak sempat membebaskan perkara saling maaf – memaafkan sebelum menghembuskan nafanya yang terakhir.

Sudah 7 bulan beliau merasakan sakit itu, 3 bulan yang paling parah mematikan tubuhnya yang tidak dapat lagi bergerak kesana kemari seperti biasanya selagi beliau masih sehat, bahkan untuk ke kemar mandi pun harus dibopong oleh orang lain, dan untuk shalat pun beliau tayamun dan berbaring saja di tempat tidur. Hhh sungguh memilukan. Penyakit kakengker paru – paru yang menderanya sungguh membuat beliau tersiksa teramat sangat, beliau sampai menangis mengeluarkan air mata bahkan dalam tidurnya karena kesakitan dan tidak ingin menginap di Rumah sakit. Itulah akibatnya yang ia petik dikarenakan tidak mau menuruti nasehat kami untuk berhenti merokok dari dulu, beliau adalah seorang pecandu rokok yangs angat akut dari masa mudahnya, sehari bisa menghabiskan berbatang – batang/ berlintingan – lintingan rokok dari tembakau “lebih baik tidak makan ketimbang harus berhenti merokok” jawabnya dengan santai, uuuh selalu saja!. Hingga paru – parunya di vonis kanker oleh dokter, sudah parah sekali katanya, bahkan ketika di rontgen pun hanya terlihat hitam saja di dalam paru – parunya tersebut.

Yah, mau apa dikata lagi, nasi sudah menjadi bubur, menyesal tidak akan datang di depan, menasehati atau memarahi beliau saat itu percuma saja, toh beliau sudah tidak berdaya, dan mungkin dalam hatinya pun sangat menyesal. Dahulu beliau adalah seorang laki – laki yang kuat, tak pernah merasa kecapaian untuk menghidupi keluarganya, mengelola tanah – tanah kebun, sawah sawah dan empang yang ia miliki. Di usinya yang lanjut pun beliau masih saja membuat kami khawatir dengan “kerjinannya” yang berlebihan tersebut, terutama nenek. Kami sangat mengkhawatirkan kesehatannya yang tak mau sadar diri akan usianya yang sudah lanjut, namun beliau sangat terlihat enjoy – enjoy saja menjalani semua itu “gak enak duduk – duduk termenung diam saja dirumah seperti seorang kakek tua yang tidak berguna” imbuhnya kepada kami.
Sekarang aku hanya mengkhawatirkan nenek yang sudah tua, tentunya akan sangat berat menjalani hari – hari tuanya sendiri tanpa appa, aku belum tahu apakah nantinya beliau akan tinggal dengan anaknya yang mana, apakah itu dengan uwakku, pamanku, atau orang tuaku, yang jelas itu pilihan beliau sendiri, namun belum tentu juga sepertinya beliau mau mengambil tawaran tersebut untuk tinggal dengan anak – anaknya, karena sifat appa dan émak dari dulu sangat tidak ingin bergantung dan menyusahkan hidupnya kepada orang lain. Aku harap Tuhan meluluhkan hatinya saja dan memberikan beliau ketenangan jiwa melepas kepergian appa dialam baka sana dan tentunya beliau diberikan kesehatan dan umur yang berkah di ridhoi oleh Alloh SWT. AMIN.

Lilis Mayasari, salah satu cucu dari appa Udin Bin Matnasik.
Bekasi, Rabu – 27 Januari 2010 dalam duka.


hapunteun postingan ieu teu diserat dina versi Basa sundana.

Serat keur sobat hate baheula

$
0
0

Basa munggaran patepang salira tos kedal carita yen "asa - asa tos kantos tepang sareng simkuring kapungkur", tapi duka dimana cenah. Aah ceuk pikir simkuring eta mah jurus hapeuk ti jaman tokotok dilebuan pikeun ngadeketan simkuring wungkul, nya rey we aya rasrasan hate rada sebel ka salira teh da bongana atuh kalakukan teh ciga lalaki nu pleyboy ceuk basa barudak mah. Tapi gening salira teh bager pisan ka simkuring, teu loba mikir daek mantosan lamun pareng simkuring meryogikeun.

Basa nuju mangsa CPD dina pelantikan PMR malihan mah salira kersa ngangakep abdi sababaraha kilo dugi ka sakola ku alatan sampean simkuring tatu tijalikeuh katinggang batu. Isin mah sing isin simkuring teh nalika harita teh, nya kedah kumaha pan ku kang Ibek palatih urang dipapaksa kedah mulang. Curucud cisoca masehan sapanjang jalan eta, kusabab ngaraos isin tur balideg ku kanyeri tatu sesenutan nu beuki lami beuki karaos pisan ngabarehan. Cag, simkuring di turunkeun dina bale - bale korsi di ruangan TU ku salira teh, teu malire kacape awak nu tos ngangakeup simkuring sajajalan salira langsung lumpat ka warung mang Toha rek meser es batu jang ngobatan kanyeri nu tos teu kiat deui di tahan ku simkuring.
Teu kungsi lila pak Toni guru pembina urang teh datang nyusulan bari nyanyandak tukang urut ibu - ibu satengah baya "duuuh meni asa hoyong maehan maneh dinten harita teh kang saleresna mah sabab sieun diraranca harita teh"...simkuring nangis satarikna, sabisana, mapalerkeun kanyeri waktos sampean di rampaan ku tukang urut eta teh, salira oge kantinggal haat ninggal kaayaan simkuring, teu tiasa nanaon deui da sidik beh simkuring damang kitu ge panginteun dina pikir mah.

Sasasih ti basa harita simkuring ngundurkeun diri tina organisasi PMR, salira sataker kebek ngolo simkuring sangkan kersa babalik pikir uih deui ngiring latihan. Aaah da dasar tekad ges buled, simkuring keukeuh alim ngiringan deui. Ditambih oge dicarek ku ibu rama yen ulah ngiringan deui organisasi nu baurat, sabab hariwang kana kaayaan fisik simkuring nu alit teu kaopan tea saur kolot mah. Salira teu tiasa kumaha deui, ngan sakur pasrah kana kaputusan simkuring.
Sataun urang papisah langki pendak gening kang, teu karaos tos nincak kelas 3 deui...urang papada sibuk ku urusan masing - masing, salira sibuk ku ngurus organisasi PMR, sedengken simkuring sibuk ku OSIS saprak taun kamarina ngiring gadung kadinya janten seksi kasenian nu Alhamdulillah asa kenging dunya nu memang tos ngepas sareng hate simkuring.

Basa urang ngiring papisahan dina acara pembagian rapor ka Jogja, salira ngahaja nyaketan deui simkuring...katinggal pisan marahmay raray piken ngabagjakeun simkuring satekah polah memeh kaluar ti sakola da sidik urang teh tos aya rancana bade neraskeun sakola ka nu benten tea. Harita 2 poe dua peuting urang piknik ka lembur jawa tengah teh jeng barudak kelas tilu saangkatan. Parang tritis - candi borobudur - karaton jogja nu jadi saksi cimata cing ngalemereh kana masehan pipi urang harita. salam silih rangkul jeng sobat dalit tur silih hampura silih bebaskeun keur poe nu ahir eta.
Acuk batik dihias ku kumbang nu jadi kenangan harita, naha duka dimana anjen ayeuna gening...taya basa taya carita ceuk beja anjen nuju nyiar elmu ka jogja, naha leres angkang?

Bekasi, 14 Februari dina wanci tengah peuting anu rungsing.
Lilis Mayasari.
- Gambar dokumentasi ti: Nijarhisam.web.id

Sajarah Singkat Karajaan Tasikmalaya

$
0
0

- Samemeh Datangna Islam.
Mimiti dina zaman abad ka VII nepi ka abad ka XII wilayah nu ayeuna katelahna kabupaten Tasik Malaya, katalungtik ayana hiji bentuk pamarentahan kabataran nu pusat pamarentahanana teh nyaeta disakitar Galunggung, jeng kakuasaan ngabisheka raja - raja (ti karajaan Galuh) atawa ceuk basa lainna mah dianggap syah lamun meunang widi/ pasatujuan Batara nu nahta di Galunggung. Batara atawa sesepuh nu marentahan dina abad eta nyaeta Batara Semplakwaja, batara kuncung putih, Batara Kawindu, Batara Wastuhayu, jeng Batara Hyang nu zaman pamarentaganana ngalaman perobahan bentuk tina kabataraan ngajadi karajaan.
Karajaan ieu ngarana teh karajaan galunggung nu di adegkeun dina ping 13 Bhadrapada 10033 Saka atawa 21 Agustus 1111 nu dipingpin ku panguasa munggaranana nyeta Batara Hyang, nu dumasar kabuktian ku Prasasti Geger Hanjuang nu kapanggil di bukit Geger Hanjuang, Desa Linggarwangi, kacamatan Leuwisari, Tasikmalaya. Ti sang batari ieu nya ajarana nu kasohor katelah ku sebutan Sang Hyang Siksakanda ng Karesian. Ajaranana ieu teh masih dijadikeun ajaran resmi dina zaman Prabu Siliwangi (1482-1521 M) nu nahta di pakuan Pajajaran. Karajaan Galunggung ieu ngdeg nepi ka 6 tungturanan raja saterusna nu masih keneh katurunan Batari Hyang.
Nincak periode saterusna nyaeta periode pamarentahan Sukakerta jeng ibukota Dayeuh tengah (Ayeuna kaasup kana kacamatan Salopa, tasikmalaya), nu mangrupakeun salah sahiji daerah turunan ti karajaan pajajaran keneh. Panguasa munggaranana nyaeta Sri gading Anteg nu sazaman hirupna saentragan jeng Prabu Siliwangi. Dalem Sukakerja nu neruskeun tahta dipekirakeun sazaman jeng Prabu Surawisesa (1521-1535 M) Raja Pajajaran nu ngagantikeun Prabu siliwangi.

- Datangna Islam.
Dina mada pamarentahan Prabu Surawisesa kadudukan Pajajaran sunda mimiti kadesek ku gerakan Karajaan Islam nu dipaloporan ku Cirebon jeng Demak. Sunan Gunung Jati ti taun 1528 ngumara kapalosok tanah sunda pikeun ngajarkeun Agama Islam. Dina mangsa pajajaran mimiti hilang daya (ngalemahan) daerah - darah kakuasaanana tarutamana nu aya di Bagian Timur teh usaha satekah polah pikeun ngalepaskeun diri. Meureun pisan Dalem Sukakerta atawa Dalem Sentaoan ges jadi panguasa Sukakerta nu merdeka, lepas ti Pajajaran. Teu mustahil oge lamun kadua panguasa eta teh ges asup Islam.

Cag ah, hapunten bilih aya nu leupat kirang langkungna artikel diluhur.
Baktos simkuring Lilis Mayasari/ LieZMaya.

Ti: Wikipedia tasik malaya
Gambar ti: Datasunda.Org.

Sajarah Candi Pawon

$
0
0

Dina postingan ieu husus simkuring hoyong medar paninggalan sajarah suku tatanggi urang, nyeta “urang jawa” tea, etang – etang jalan – jalan we nya hehe.

candi-Pawon

Candi Pawon nyaéta hiji candi nu aya di antara Candi Borobudur jeung Candi Mendut, kurang leuwih jarakna sakitaran 1750 méter ti Candi Borobudur sarta 1150 méter ti Candi Mendut. Candi ieu munggaran dipugar taun 1903.

Tacan aya nu bisa mastikeun kunaon ngaranna Pawon. J.G. de Casparis ngira-ngira yén Pawon éta asalna tina basa Jawa Awu (lebu) jeung awalan pa sarta ahiran an nu hartina tempat awu (tempat lebu). Ku sabab éta, arkéolog (Elmuan nu nalungtik paninggalan sajarah) ieu nganggap yén candi ieu baheulana dipaké pikeun meuleum mayit nepi ka jadi lebu. Lamun ditempo tina tempatna, candi ieu ayana nyaeta di désa Brojonalan, lamun dina basa Sangsakerta mah nyaéta vajra nu ngabogaan harti pakarang sarta anala hartina seuneu. Vajranala nyaéta sanjata Raja Indera dina mitologi bangsa India.

Dina jero candi henteu kapanggih ayana arca. Nu bisa dititénan tina ieu candi nyaéta ukirannana. Dina témbok luar aya réliéf tangkal Kalpataru nu diapit pundi-pundi jeung kinara-kinari (mahluk kayangan, sirahna manusa awakna manuk), saur sabagian urang aya nu ngayakinan yen candi ieu teh nu jadi pamiti kabentukna candi – candi sejen, kaasup ogé candi Borobudur tea. Aya oge nu nyebutkén yen Candi Pawon teh nyaeta Candi umat Budha.

Cag ah,
Baktos simkuring: Lilis Mayasari/ LieZMaya.
Poto dicandak ti Kompas.
Sumber ti Wikipedia sareng web sanesna.

Sajarah Singkat Mang Koko

$
0
0

Dina kasempetan postingan ayéna simkuring hoyong médar salah sawios tokoh Sunda nu kalintang gédé jasana pikeun sajarah kasenian Sunda, nyaeta Mang Koko tea nu tos makalangan, dugi ka generasi simkuring ayéna masih keneh séér nu mikabangga karya – karya anjéna.



mang_koko-01 Haji Koko Koswara, nénéhna Mang Koko, lahir di Kacamatan Indihiang, Tasikmalaya, 10 April 1917. Ramana Ibrahim alias Sumarta, anu aya teureuh ti Sultan Banten (Sultan Hasanuddin). Anjeunna kagungan putra 8, diantawisna Tatang Benyamin Koswara (ayeuna pupuhu Yayasan Cangkurileung) sareng Ida Rosida (salah sawios panembang kahot sareng kungsi maén sinetron "Inohong di Bojongrangkong"). Atikan anjeunna dikawitan ti HIS (1932), MULO Pasundan (1935). Mang Koko kalebet anu ta'at sareng patuh kana agamana (Islam).

Padamelanna dikawitan ti taun 1937, mangsa bangsa urang nyanghareupan révolusi. Saterusna patutur-tutur didamel di: Balé Pamulang Pasundan, Paguyuban Pasundan, De Javasche Bank; Harian Cahaya (Cahaya Simbun), Harian Suara Merdeka, Jawatan Penerangan Propinsi Jabar, guru anu saterasna janten Direktur Konservatori Karawitan Bandung (1961-1973); Dosen Luar Biasa di ASTI (Akademi Seni Tari Indonesia), Bandung, dugi ka pupusna ping 4 Oktober 1985.



- Bakat seni sareng karya-karyana.

Bakat senina ngocor ti ramana anu kacatet salaku juru mamaos Ciawian jeung Cianjuran. Saterasna anjeunna diajar ku nyalira ti seniman-seniman ahli karawitan Sunda anu parantos moyan, ogé neuleuman hasil karya widang karawitan ti Raden Machjar Angga Koesoemadinata (musikolog).

Anjeunna oge kacatet salaku anu ngadegkeun rupa-rupa pakumpulan kasenian, diantarana: Jenaka Sunda "Kaca Indihiang" (1946), "Taman Murangkalih" (1948), "Taman Cangkurileung" (1950), "Taman Setiaputra" (1950), "Kliningan Ganda Mekar" (1950), "Gamelan Mundinglaya" (1951), jeung "Taman Bincarung" (1958).

Oge anjeunna anu ngadegkeun sakaligus jadi pupuhu munggaran ti "Yayasan Cangkurileung" puseur, anu cabang-cabangna sumebar di lingkungan sakola-sakola sakuliah Jawa Kulon. Anjeunna ogé anu ngadegkeun tur pupuhu Yayasan Badan Penyelenggara "Akademi Seni Karawitan Indonesia" (ASKI), Bandung (1971). Kungsi anjeunna medalkeun majalah kasenian "Swara Cangkurileung" (1970-1983).

Karya cipta kawih-kawihna dikempelkeun dina buku-buku, boh anu kungsi dipedalkeun atawa anu masih mangrupa naskah-naskah, diantarana: "Resep Mamaos" (Ganaco, 1948), "Cangkurileung" (3 jilid/MB, 1952), "Ganda Mekar" (Taraté, 1970), "Bincarung" (Taraté, 1970), "Pangajaran Kacapi" (Balébat, 1973), "Seni Swara Sunda/Pupuh 17" (Mitra Buana, 1984), "Sekar Mayang" (Mitra Buana, 1984), "Layeutan Swara" (YCP, 1984), "Bentang Sulintang/Lagu-lagu Perjuangan"; jrrd.

Karya-karyana sanés ukur dina widang kawih, nanging ogé dina widang seni drama sareng gending karesmen. Dina lebah dieu kacatet, salah sawiosna nyaeta: "Gondang Pangwangunan", "Bapa Satar", "Aduh Asih", "Samudra", "Gondang Samagaha", "Berekat Katitih Mahal", "Sekar Catur", "Sempal Guyon", "Saha?", "Ngatrok", "Kareta Api", "Istri Tampikan", "Si Kabayan", "Si Kabayan jeung Raja Jimbul", "Aki-Nini Balangantrang", "Pangeran Jayakarta", "Nyai Dasimah".


- Pangajén ka Mang Koko.

mang_koko-02Mang Koko ginuluran seueur pangajén, boh anu asalna ti pamaréntah, lembaga atawa organisasi masarakat (LSM), upamana baé: Piagam Wijayakusumah (1971), salaku pangajén pangluhurna ti pamaréntah puseur (id: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan) dina kategori "Sebagai Pembaharu dalam Bidang Seni Karawitan".

Tina riwayat ringkes kahirupan Mang Koko, urang patepang jeung hiji manusa anu enggeus masrahkeun jiwa, raga jeung bandanna pikeun kahirupan jeung kalanggengan seni, hususna seni Sunda. Jembarna, pikeun anjeunna, merenah upami urang ngaleleran gelar salaku "pahlawan panglelemes jiwa". Sabab, sakumaha kasauran anjeunna keneh dina salah sahiji kawihna, seni teh ngarupakeun panglemes jiwa.

Cag ah,
Baktos simkuring: Lilis Mayasari/ LieZMaya anu nuju murukusunu sono ka lembur indung :P
- Di cutat Ti Wikipédia, énsiklopédia bébas basa Sunda.
- Gambar ti: Datasunda.Org


Mitinéng sajarah Bandoeng Laoetan Api

$
0
0

bandung lautan api

Monumen sajarah Bandung Lautan Api.

Hiji mangsa dina bulan Maret taun 1946 (salapan belas opat puluh genep), dina sakilat waktu nyaeta kurang lewih 7 jam lilana, sakitar 200.000 (dua ratus rebu) panduduk di ngukir sajarah ku cara ngaduruk imah jeng harta banda maranehna nu nyesa, ninggalken kota Bandung piken pikeun indit bajoang ka pagunungan di Selatan.
Sababaraha taun kaharepna, lagu "Halo - halo Bandung" di ciptaken pikeun ngalambangkeun emosi maranehna, sairing jangji nu patri yen hiji poe rek balik deui ka lemah cai maranehna nu dipika cinta, nu ayena ges tumpur ngajadi lautan api (pinuh ku seuneu).

- Insiden paristiwa Nyoekeun Bandera.
Sangges proklamasi kamerdekaan tanggal 17 Agustus 1945, Indonesia can bisa ngarenghap tenang lahir batin sapinuhna ngarenghap rasana mardeka. Kamerdekaan kudu di keureyeuh heula saeutik saeutik ku cara pajoangan rakyat nu rela ngorbankeun sagalana pikeun kahirupan anak incu jaga. Sangges Jepang eleh, tangtara Inggris datang pikeun ngalucutan tangtara Jepang. Maranehna kongkalikong jeng Walanda (Tangtara NICA) jeng ngamangpaatken Jepang piken ngajajah deui nagara Indonesia.

Aya warta dibacaken teks proklamasi kamerdekaan di Jakarta teh katarima di Bandung ti Kantor Berita DOMEI dina poe Juma'ah isuk isuk, 17 Agustus 1945. Isukna, tanggal 18 Agustus 1945 téh cetakan teks eta ges nyebar. Di cetak make mangsi warna berem ku percetakan Siliwangi. Di gedung Denis, Jalan Baraga (ayena Bank Jabar), kajadian insiden nyoekeun Bandera nu warna biru nyaeta bandera Walanda, sahingga warnana tinggal beurem jeng bodas wungkul (Bandera Indonesia). Paristiwa nyoekeun eta make pakarang bayonet nu dilakuken ku hiji pamuda Indonesia nyaeta Mohammad Endang Karmas, dibantuan ku Moeljono.

Tanggal 27 Agustus 1945 dibentuk hiji organisasi nu dingaranan Badan Kemanana Rakyat (BKR), di susul ku ngabentukna Laskar Wanita Indonesia (LASWI) dina tanggal 12 Oktober 1945. Jumlah anggotana 300urang, diwangun ku bagean pasukan tempur, Palang Merah, Penyalidikan jeng Perbekalan.

Paristiwa nu ngabeukikeun kacau situasi kajadian dina tanggal 25 November 1945. Salian ti nyanghareupan serangan musuh téh, rahayat nyanghareupan banjir nu rongkah oge kualatan caahna leuwi Cikapundung harita nu ngabalukarken ratusan korban kabawa teuleum jeng rebuan panduduk kaleungitan panyalindungan hirup. Kaayaan ieu di mangfaatken ku musuk piken nyerang rahayat nu keur dipaparinan musibah.
Sagala rupa tekanan jeng serangan terus dilakuken ku pihak Inggris jeng Walanda. Tanggal 5 Desember 1945, sababaraha pasawat terbang Inggris ngabom daerah Lengkong Besar. Dina tanggal 21 Desember 1945, pihak Inggris muragken bom jeng rentetan tembakan nu teu pandang bulu di daerah Cicadas nu antukna ngabalukarkeun loba tumpurna korban.

- Bandoeng Laoetan Api.
Ultimatun piken Tentara Republik Indonesia (TRI) ninggalken kota jeng rahayat ngalahirkeun politik "bumihangus". Rahayat teu rela lamun kota Bandung di mangfaatkeun ku musuh. Maranehna ngungsi ka daerah kidul/ selatan jeng para pajoang. Kaputusan jang ngabumihanguskeun Bandung dicokot dumasar kana musyawarah Majelis Persatuan Perjuangan Priangan (MP3) di darepeun sakabeh kakuatan pajoang, dina tanggal 24 Maret 1946.

Kolonél Abdul Haris Nasution salaku Komandan Divisi III, nyalabarkeun hasil musyawarah eta sarta maréntahkeun rahayat pikeun ninggalkeun Dayeuh Bandung. Poé éta ogé, rombongan nu nyicingan Bandung ngalir panjang ninggalkeun dayeuh. Bandung ngahaja diduruk ku TRI sarta rahayat jeung maksud ambéh Sekutu henteu bisa makéna/ nyicingan deui. Di ditu didieu haseup hideung ngebul ngabubung luhur di langit. Kabéh listrik mati paeh. Inggris mimitian nyerang nu ngabalukarken perang rongkah téh kajadian. Perang anu pang rongkahna lumangsung di Désa Dayeuhkolot, palebah kidul Bandung, di mana aya pabrik mesiu anu badag milik Sakutu.
TRI boga maksud ngancurkeun gudang mesiu eta. Ku kituna diutus pamuda Muhammad Toha sarta Ramdan. Kadua nonoman éta junun/ berhasil ngahancurken gudang eta make granat leungeun. Alhasil gudang badag éta ngajelegur sarta kabeuleum, tapi kadua pamuda éta ogé milu kabeuleum di jerona. Staf pamaréntahan kota Bandung mimitina mah baris tetep cicing di dayeuh, tapi demi kasalametan mangka dina jam 21.00 éta ogé milu kaluar dayeuh. Saprak waktu éta, kurang leuwih wanci 24.00 Bandung Kidul geus kosong ti nu nyicingan sarta TRI. Tapi seuneu masih keneh ngabubung ngaduruk dayeuh. Sarta Bandung ogé robah jadi lautan seuneu.

Pembumihangusan Bandung eta mangrupa kaputusan/ tindakan nu teu percuma, alatan kakuatan TRI sarta rahayat moal sanggup ngalawan pihak satru/ musuh anu ngabogaan kakuatan badag. Saterusna TRI babarengan rahayat ngalakonan ngalawan sacara gerilya ti luar Bandung. Kajadian ieu ngababarkeun lagu "Halo-halo Bandung" anu pinuh sumanget nu antukna sanggup ngobarkeun daya juang rahayat Indonésia.

Loba anu nanya panasaran ti mana istilah ieu mimitina. Almarhum Jenderal Besar A.H Nasution kainget waktu ngalakonan pasamoan di Regentsweg (ayeuna Jalan Dewi Sartika), sanggeus balik ti pasamoanana jeung Sutan Sjahrir di Jakarta, pikeun megatkeun tindakan naon anu baris dipigawé ka Dayeuh Bandung sanggeus narima ultimatum Inggris.

"Jadi saya kembali dari Jakarta, setelah bicara dengan Sjahrir itu. Memang dalam pembicaraan itu di Regentsweg, di pertemuan itu, berbicaralah semua orang. Nah, disitu timbul pendapat dari Rukana, Komandan Polisi Militer di Bandung. Dia berpendapat, “Mari kita bikin Bandung Selatan menjadi lautan api.” Yang dia sebut lautan api, tetapi sebenarnya lautan air”
A.H Nasution, 1 Mei 1997"

Istilah Bandung Lautan Api mecenghul ogé di poéan Suara Merdeka tanggal 26 Maret 1946. Saurang wartawan ngora waktu éta, nyaéta Atje Bastaman, nyaksian sorangan pamandangan dahsyat pembakaran Bandung ti pasir Gunung Leutik di sakitar Pameungpeuk, Garut. Ti penclut éta gunung Atje Bastaman nempo Bandung anu beureum ti Cicadas nepi ka jeung Cimindi.

Sanggeus anjog di Tasikmalaya, Atje Bastaman kalayan pinuh sumanget geura-giru nulis warta sarta méré judul Bandoeng Djadi Laoetan Api. Tapi alatan kurangna rohang pikeun tulisan judulna, mangka judul warta dipondokan jadi Bandoeng Laoetan Api.

Ari kiwari mah Bandung téh loba nu nyebut jadi lautan asmara atawa lautan runtah kitu nya? beu...
Postingan sajarah ieu di candak tina loba sumber.

Cag ah,

Baktos simkuring Lilis Mayasari/ Liezmaya.
hapunten bilih aya kirang langkungna, diantos koréksi di para dulur sadaya. Mugia jadi hikmah piken perjuangan hirup rahayat Indonésia kahareupeunana sangkan teu kagiridig ku bangsa deungeun (ngutip kang Ohang) hehe.

17 Agustusan di Lembur Rancakole (2009)

$
0
0

CIMG0117CIMG0122

Najan telat mosting ieu topik bulan Agustus dina mangsa mitineung perjoangan para karuhun bangsa Indonesia urang baheula nyeta sok di ayakeun acara 17an (tujuh belasan) pikeun ngaramekeunana tea. Saetik nyambung carita ti pun eyang simkuring nu pernah ngadongeng ngenaan pangalamanana basa jaman di jajah walanda (Jepang mah duka kaalaman duka heunteu).

Babarengan jeng batur pada lalumpatan mun pareng walanda nyerang teh, leumpang hijrah teu karasa jauhna ti lembur beh Cimahi – Soreang – Banjaran – nepi ka Arjasari, nyumput di sisi walungan Ci jengkol nu aya di lembur simkuring ayeuna nu kasebutna Cidodol Rancakole. Cai harita teh ngulidag gedena keur usum mijih/ hujan…jadina mun budak ceurik ge teu pati sieun kapergok ku walanda, da nyeta kasileup sorana ku gumuruhna cai walungan Ci jengkol nu nyambung ka walungan Citarum. Pun aki (nu ti bapa) kapungkurna lebet kana militer janteun salah sahiji pajoang nu milu andil ngusahakeun ngamerdekakeun Indonesia, sakuat tanaga nyalametkeun masyarakat waktu harita, sanjata cing dorr darr kadenge dimana – mana, loba jalma nu jadi korban lamun ngalawan kana parentah.

Balik deui kana carita perayaan Agustusan 2009 simkuring kamari ieuh, alhamdulillah bulan eta teh saminggu samemehna simkuringge nincak nambahan umur alias milangkala, jadina sok asa atoh babarengan raramean sakaligus haha (nebeng ceunah), nya simkuring ge harita teh di olo kunu di lembur pikeun mulang ngadon Agustusan babarengan di lembur sakalian nyangu koneng tanda katineung deudeuh nu jadi indung bapa jeng kulawarga. Kabeneran pisan harita teh Desa lembur simkuring (rancakole) ngayakeun acara gede, nu ges lila teu di laksanakeun salila lima taun vacum.

CIMG0032CIMG0027CIMG0030

CIMG0075

Parade kasenian ceuyah diayakeun ku masyarakat nu dibagi perkolompok RW nu arak – arakan mapay lembur, startna ti Desa Rancakole dugi ka lapangan sepak bola Bahuan, tah di lapang eta hiji – hiji dipanggil ku panitia pikeun nampilkeun hiburan jang masyarakat nu lalajo (samodel kontes lomba), nu pang alusna di bere hadiah ku Lurah…unggal kalompok wajib nyieun tandu nu hias ku mangrupaning kadaharan samodel opak, ranginang, kurupuk, bungbuahan, sangu tumpeng, kembang gedang, jsb.(contona ciga nu katinggal dina gambar diluhur), Harita teh mun teu salah aya 8 kolompok, nyaeta lembur:

- Rancakole - Cikendit (RW 1) - nu nyuguhkeun hiburan alla militer, aya mobil perang tank baja sagala nu dijieun tina sabangsaning kardus, aya nu make baju tantara barelang hejo tur baju walanda warna kopi susu ngora marake sanjata bedil, jempol pokoknamah lah.

CIMG0108
- Rancaselang (RW 2) - nu nyuguhkeun kendang penca khas payuguban leutik didinya, silat nu marake baju warna harideung bari make iket dina sirahna, ibu - ibu marilu jaroged euyah - euyahan harita teh suka bungah.
- Pojok - Pasir leutik (RW 3) - Nu nyuguhkeun singa depok dipirig ku kendang penca nu khas tarompet, lembur ieu ngabogaan pakumpulan nu sok ngahibur seni singa depok dina hajatan, bangsa barudak leutikna lalucu imut ngangge kabaya warna warni.

CIMG0112

CIMG0081
- Cidodol kulon - Cidodol Wetan (RW 4) - Tah ieu lembur simkuring nu nyuguhkeun lagu dangdut, aya boneka gedeee pisan teu mangrupa dijieun ku para pemuda pemudi anggota karang taruna di lembur, darangdan teu puguh, ceunah nu penting mah HEBOH!!! haha dasar!

CIMG0072simkuring sareng sobat dalit SD baheulaCIMG0077CIMG0078
- Pasir sereh (RW 5) - Tah ieu topikna teh nyuguhkeun ala barat jeng tradisional, lalaki darangdan ciga awewe mamake baju suster, aya oge nu make wig bule (dilembur mah disebutna Blanhur - singkatan tina Blanda Hurik haha), bangsa wanoja - wanojana nu garelis mamake kabaya tur caping nu khas lamun rek indit ka sawah, jeng aya maskot aki - aki jeng nini nini peot, ngan aneh nu maenkeunana teh kalah lalaki...tapi di kelompok ieu numutkeun simkuring pang alusna mah, loba nu karasep soalna huahahaha *pisss ah

CIMG0055 CIMG0065CIMG0088
- Larangan (RW 6) - Aya Suster suster, jeng pamuda “Bayi sehat” nu di dangdanan ciga budak orok, didodorong kana kareta bayi mamawa dot tina Galon aqua jeng pernel huahaha..popok sagala rupa, jeng make cantel sagede gaban *amit - mit ninggalina getek pisan rarasaan teh hihihi...jeng aya nu dangdan sapasang panganten mamake baju khas sunda heuheu kabita.

CIMG0066

CIMG0082
- Bahuan (RW 7) - Lembur ieu mah mun teu leupat aya nu mamawa doger monyet sagala da :P
- RW 7....duka nu ieu mah yeuh teu apal :P

Cag ah,
Baktos simkuring Lilis Mayasari/ LieZMaya
Rancakole, Bandung - 17 Agustus 2009.

Safari Garden/ Kebon Raya Safari

$
0
0

Sababaraha waktos kapengker simkuring ngajugjug ka ieu tempat pangpiknikan nu aya di lebah kota Cisarua puncak Bogor sareng juragan Langit, mung hanjakal sakedap wungkul…kumargi aya pamengan. Alhamdulillah sanajan juprat jepret sasatoanana sakeudap lumayanlah kangge toongeun mah.

Nu ieu mah versi foto sabangsaning manuk wungkul (mung kabujeng nganjang ka zona Unggas wungkul hehe…eh aya bajing ketang hiji, mung bajingna tos kolot, janteun tos teu tiasa luncat hehe), insyaAlloh dina postingan kapayun aya foto sasatoan sanesna nu langkung seer deui saupamina nyendong kasempetan.

DSC_0004DSC_0036CSC_0037DSC_0007DSC_0008DSC_0012DSC_0013DSC_0014DSC_0015DSC_0016DSC_0017DSC_0019DSC_0021DSC_0022DSC_0023DSC_0024DSC_0025DSC_0026DSC_0027DSC_0029DSC_0030DSC_0033DSC_0034DSC_0035

Hatur nuhun pisan kangge kang Langit nu parantos kersa ikhlas ridho lillahita'ala masihan nambut camera ka simkuing, mugia dimaklum pami hasil jepretanana kirang mernah...atuhda maklum we da Camerana canggih teuing (Nikon - D50), sedengkeun simkuing seseringna ngangge camera digital saku wungkul hehe.

Cag ah…Baktos simkuring,

Lilis Mayasari/ LieZMaya

– Gambar di candak dina wanci 14 November 2009, Bogor -

Kaulinan barudak sunda baheula

$
0
0

Saméméh kaulinan komputer sarupaning Sega, PSP, atawa Nintendo datang, barudak leutik di Tatar Sunda boga rurupaning kaulinan pikeun ngeusian waktu ulin manéhna sabada diajar atawa mantuan kolotna, ayeuna mah cigana geus langka pisan, kajabaning di lembur - lembur leutik ciga lembur simkuring meureunan hehe.

Beda jeung kaulinan elektronis nu sipatna nyorangan, rurupaning kaulinan heubeul ieu biasana kudu dipaénkeun ku leuwih ti saurang. Sipat ieu tangtuna mangaruhan sifat budak sacara umum. Kaulinan elektronis ngadidik budak jadi teu kaiket/mahardika/independen, ngulik jeun kompetitip. Sabalikna, kaulinan heubeul ngajarkeun budak hirup sauyunan jeung paheuheuyeuk leungeun. Sawatara jalma boga pamadegan yén ieu téh aya hubunganna jeung sipat barudak ayeuna, hartina masarakatna nu bakal kahareup, anu leuwih gedé rasa kasoranganana jeung turun rasa babarenganana.

Dua sifat ieu aya goréng aya alusna, teu bisa dibédakeun hideung bodas. Ieu tangtuna tangtangan pikeun kolot supaya bisa ngawanohan budak jeung dunyana supaya kahareupna generasi hareup jadi generasi nu mardika, kompetitip, ngulik tapi teu égois, atawa boga 'rasa sosial' nu lemes.

Salian ti ngajarkeun rasa babarengan éta, hiji ciri lain kaulinan barudak lembur baheula téh biasana mah tara leupas ti kakawihan, sanajan kawihna ngan saukur kawih pondok tur leuwih deukeut kana hariring tibatan kana ngawih. Contona, dina kawih kaulinan pelak cau nu ngabogaan pancén "nyabut" bibit cau kudu uluk salam heula maké kawih. Kusabab ieu, loba nu ngahijikeun kakawihan jaung kaulinan budak.

Tah, Dina daptar di handap disebutkeun rupa-rupa kaulinan budak Sunda:

- Ambil-ambilan: kaulinan budak bari kakawihan anu biasana dipetakeun di buruan jeung perlu lobaan.
- anjang-anjangan: kaulinan nu niru-niru jelema nu geus rumah tangga, aya bapa, ibu, anak, tatangga, warung, pasar, jsb. Biasana dilakukeun ku barudak awéwé, tapi saupama aya budak lalaki sok pirajeunan dijadikeun bapa.
- bébénténgan: kaulinan anu dipetakeun ku cara silihbeunangkeun (ditoél) bari ngajaga bénténg anu dijaga ku batu, talawéngkar, jsb.
- béklen: kaulinan anu maké bal béklén jeung sawatara kewuk. Biasana dilakukeun di jero imah atawa téras.
- boy-boyan: Ieu kaulinan salah sahiji kaulinan nu paling dipikaresep ku simkuring di lembur kapungkur. Kailinan anu maké bal saukuran bal ténis pikeun malédog talawéngkar nu ditumpukkeun. Upama keuna, anu jadi ucing kudu ngaberik terus malédogkeun bal ka nu malédog tumpukan talawéngkar bieu. Kitu terus nepikeun kabéh pamaén keuna kabalédog.
- congklak: kaulinan maké papan kai dieusi kewuk.
- cacaburangé: kaulinan di jero imah bari kakawihan. Aya nu jadi ucing nu kudu neguh barang anu dikeupeul ku batur. Upamana nu ngeupeul éta batuna kateguh, gantian jadi ucing.
- cingciripit: kaulinan bari kakawihan.
- damdaman: kaulinan anu maké mikir lantaran butuh stratégi sangkan buah dam urang teu béak dihakan ku buah dam batur anu jadi lawan urang.
- endog-endogan: kaulinan maké leungeun bari kakawihan. Leungeun ditumpuk bari meureup nyarupa endog, terus gogoléangan atawa endogna peupeus nuturkeun kawih.
- empét-empétan: kaulitan mangsa sawah dibuat ku cara niupan tarompét tina jarami.
éncrak kaulinan anu biasana maké sarupaning sisikian (siki asem, siki tanjung, jsb.)
- éngklé: kaulinan ku cara éngklé-éngkléan bari suku nu teu napak kana taneuh mawa batu. Nalika nepi kana kalang anu jadi bates, batu éta kudu ditajongkeun kana batu séjén anu ditangtungkeun
- galah asin: kaulinan maké kalang di taneuh buruan ku cara lumpat ti hiji kalang ka kalang lain terus balik deui. Salila bulak-balik, teu meunang katoél atawa beunang ku nu ngajaga kalang. Dipaénkeun baladan.
- gatrik: kaulinan maké awi bébékan anu kudu dibetrikkeun pajauh-jauh ku jalan diteunggeul ku paneunggeul tina awi ogé.
- gugunungan: kaulinan paluhur-luhur nyieun gugunungan tina taneuh, biasana taneuh ngebul.
- hahayaman: kaulinan lobaaneun anu salah saurangna jadi hayam, saurang nu lain jadi careuhna. Hayam diudag-udag careuh bari lulumpatan sanajan teu laluasa lantaran dihalang-halang nu séjén anu jadi pager.
- jajangkungan: kaulinan leumpang maké awi dua anu aya panincakan. Disebut ogé égrang
- luncat tali/ luncat tinggi: kaulitan ngaluncatan tali anu dicekelan ku duaan. Talina saeutik-saeutik diluhurkeun (biasana tina karet geulang).
- ngadu kaléci: kaulinan maké kaléci. Aya rupa-rupa aturan.
- oray-orayan: kaulinan lobaaneun bari kakawihan, pacekel-cekel taktak, jeung ngantay maju siga oray luar-léor.
- paciwit-ciwit lutung: kaulinan bari kakawihan jeung paciwit-ciwit leungeun nuturkeun paréntah kawih
- pérépét jéngkol: kaulinan bari kakawihan jeung nyangkedkeun unggal suku sabeulah, terus puputeran teu meunang leupas.
- pelak cau: kaulinan nangkeup tihang imah ku sababaraha urang pauntuy-untuy. Aya hiji nu kudu nyobaan ngabetot budak ti nu pangtukangna sina leupas.
- sérmen: kaulinan peperangan pabalad-balad bari maké pedang anu dijieun biasana tina awi. Saurang dianggap paéh upama sukuna ti tuur ka handap katoél ku pedang musuhna. Kitu saterusna nepikeun kabéh musuh paéh.
- sondah: kaulinan ku cara éngklé-éngkléan make ngaliwatan kalang kotak-kotak. Aya kotak anu ditandaan ku kojo (tina batu) anu teu meunang ditincak.
- sorodot gaplok: ampir sarua jeung éngklé, ngan batuna dibawa ku suku bari leumpang gancang terus sarua ditajongkeun kana batu séjén anu ditangtungkeun
- ucing-ucingan: kaulinan lulumpatan jeung nyingcétan lantaran diudag jeung rék ditoél ku nu jadi ucing.
- ucing sumput: kaulinan néangan batur nu nyumput upama saurang jadi ucing. Biasana ucing ngitung heula méré waktu batur nyumput saacan kudu néangan kabéhanana. Aya rupa-rupa aturan.
Aya nu bade nambihan manawi???

Dicandak Ti Wikipédia, énsiklopédia bébas basa Sunda.
Foto ti: widjana.deviantart.com

Cag ah,
Baktos simkuring Lilis Mayasari nu ker sono ka lembur baheula.

Carpon: Misbahudin

$
0
0

art (1)

Foto: Jalan motong (satapak) ka sakola SD, Cidodol – Bahuan (Lilis Mayasari).
Keur jaman sakola SD baheula angkatan kuring sakelas teh aya 35 urang murid, tadina mah aya 33 ketang, ngan basa naek ka kelas opat datang dua murid anyar, maranehna datang ti beulah Bandung nu rada ngota ngaranana teh si Penti jeng si Misbah (ngaran aslina Misbahudin). Ari si Penti mah budak awewe nu jangkung, buukna panjang lurus, sedengkeun si Misbah mah budak lalaki nu boga awak nu jangkung gede, bisa disebut pangkasepna harita mah, dibandingkeun jeng si Jujun atawa si Landak mah nu baragajul olol leho...nya kabuktian, loba babaturan wewe sakelas kuring nu jumlahna aya kana 20 urang nu katingalina kapentang asmara ku eta budak kaasup kuring salah sahijina haha.


Tah hiji mangsa barudak baragajul olol leho CS-an si Jujun teh arindit ulin rek marulung muncang cénah di kebon Pak Rubama, nu kabeneran di handapna teh aya susukan. Tangkal muncang pak Rubama teh leubeut kacida, unggal poé teu wéleh aya wae muncang nu marurag ka wahangan, tapi hanjakalna pak Rubama teh katelah galakna kacida ciga maung, laum manehna gés ambék hohoak barudak teh cing pelecir lalumpatan, nya jadi sabisa – bisa mah kudu waspada ulah nepika garandeng kapergok kunu bogana. Harita si Jujun teh ngajak si Misbah (murid baru tea) piken mulung muncang didinya, ari ku kuring mah gés kabaca yen manehna teh boga niat rek ngajailan eta budak kota. Nya tapina da dasar budak lalaki daek we diajak teh, jabaning kuring ge moal mungkin ngalarang manehna, da sidik can wawuh tea, gengsi tur boga keneh ka era mah harita teh heuheu.

Ari kuring mah harita jeng babaturan awewe teh kawas biasa ngaradon mulung asem, teuing kunaon kuring resep pisan pabalap balap eta kadaharan nu teu lazim, padahal mah mun dipikir – pikir ayéna mah jang naon da lamun gés meunang ge da tara di dahar, nu aya mah kalah nyeuri beuteung atawa di bikeun ka si Mimin atawa ka si Leni nu harobi pisan nambulan asem, reusép we meureunnya lulumpatan ngesang lah. Tapi hanjkalna si Penti mah harita teh teu ngilu mulung asem da sabab ceunah mah manehna teh keur gering, jadina teu bisa asup sakola. Tapina lain ngan barudak lalakina wungkul nu meunang kasusah teh, barudak awewe nu mulung asem ge boga rasa kasieun, sabab eta tangkal asem gede teh padeukeut pisan jeng kuburan samoja (kuburan hiji awewe nu maot basa waktu ngajuru, dikuburanana teh pinuh ku tangkal samoja kembang kayas jeng bodas...jeng loba nu ngadarongeng yen "aya jurigan"), jabaning teu jauh oge ti patempatan barudak lalaki marulung muncang.

Caritana basa waktu barudak lalaki CS si Jujun teh ngajailan si Misbah, nyaéta nitah si Misbah pikeun nyokot muncang dina wahangan maranehna lalumpatan bari cocorowokan patarik - tarik sangkan pak Rubama teh kaluar ti kandangna imah, da sidik si Misbah mah murid kota anyar nu teu apal nanaon...tah wanci eta barudak olol leho teh buru - buru ngabaleucir ninggali pak Rubama kaluar ti imahna mukakeun panto, si Misbah reuwaseun...atuh buru – buru manehna hanjat kana gawir rek ngiluan kabur jeng nu lian, tapi hanjakal manehna teu ahli tuak taek gawir nu léér, nu antukna atuh langsung ti soledat labuh kana wahangan, sukuna misalah (keseleo)...manehna cérik ngararasakeun tatu dina sukuna.

Kabeneran teuing kunaon harita teh kuring bét hayang balik heula ka imah sabab ku lapar, kabeneran imah kuring teu jauh ti sakola, lamun ku lumpat "kuda" beunang 7 menit ge langsung nepi hareupeun teras. Balikna, kabeneran pisan kasampakeun hawar – hawar kuring ngadenge sora aya nu ceurik, harita kuring teu langsung nyampeurkeun da sieun tea ku jurig, kuring ngarempod cicing handapeun tangkal kalapa bari bijil kesang lembut kesang badag....rek ngaliwat teh sieun kacida, niat kuring harita hayang balik deui we ka imah, jabaning katingali aya pak Rubama di hareupeun panto imahna...deuh kumaha yeuh pikir kuring!
Tapi pas ditilik – tilik di handap gawir teh katingali ciga aya leungeun keur muntang kana jukut gawir, leuh kuring kukuceuk mata da bisi salah titingalian harita teh...ah kuring teh panasaran, kuring maju salengkah...bari ngitung ramo – ramo,
Maju...
Entong...
Maju...
Entong...
Maju...
Entong...
Maju...
Entong...
Maju...
Entong...
Aaaah da entong, kumaha yeuh pikir na hate teh, tapi da kuring teh panasaran bisi nyaan jelema, kuring maca Bismillah bari leumpang semu lumpat...Baruk, gening katingali aya budak lalaki di handap teh keur cirambayan, si Misbah!
Kuring buburu nyampeurkeun bari nanya...kenapa kamu teh? (Si Misbah teh teu pati bisaeun nyarita basa sunda)
“ini, kakiku keseleo” pokna teh bari nyusutkeun cimata da era meureun ditinggali ku awewe... *anu bageur tea hihi*
“alaaah, kumaha atuhnya” bari halon kuring karunya ningali mahena nu keur kanyenyerian.
Haat hate kuring harita teh, tapi kuring teu mungkin bisa nulungan ngangkat manehna atawa narik leungeunna kaluhur da sidik kuring budak awewe leutik, berat awak ge ngan sakur 25 kilo harita teh, teu mungkin bisa ngangkat anak gajah *haha tong ngambek bah*. Ah kuring teh teu make pikir panjang deui, ngawani – wanikeun maneh pikeun menta tulung ka pak Rubama, da meren sagalak – galakna manehna moal mungkin tega meureunan nganteup.

Ari pekteh Alhamdulillah, énya we geuning di sampeurkeun di penta tulung teh manehna langsung buru - buru lumpat nulungan, malahan mah si Misbah teh dibawa ka imahna pikeun di ubaran, di urut sukuna...nya kuring ge milu abus ka jero imahna ninggalikeun si Misbah di urutan bari aya karunya oge cirambayan nyerieun semu ngajerit leutik nahan kasakit.

Kuring ninggali eusi imahna loba parabot nu hargana teu sapira, harurung harerang, kuringge ninggali aya loba piala nu ngajalenjreng dina lomarina, geningan manehna teh guru (panjang caritana mah manehna teh jadi guru kuring di SMP gening hahay). Jeung geningan da bageur manehna teh, teu ciga nu aya dina pikiran kuring jeng barudak sakola lianna nu ges mangtaun – taun kasieunan ku pake Rubama, pedah we eta nada ngomongna gés kitu tibaheula, ciga nu ambeuk heuheu.

Sanggés beres di urut teh si Misbah tuluy dibawa ka sakola bari di aakod, kuring nuturkeun ti tukangeun dibarengan hate nu asa bulingah sapapanjang jalan.

Tah hikmahna mah pamiarsa, ti poé eta kuring teu sieun deui ngaliwat ka gawir deukeut imah pak Rubama teh, jeng si Misbah ge jadi wawuh rada deukeut ka kuring...nya atuh laloba nu saririk barudak awewe nu lian teh, ngan hanjakal ari gés wawuh budak eta teh sok nunutur kuring, jadina teh lila kalilaan mah asa ilpil (ceuk basa barudak ayeuna mah haha, hampura ketang bah ah heurey...mun pareng salira maca ieu postingan, hampura kurang leuwihna nya kang misbah, dimana atuh ayeuna teh, meni teu keucet2 atuh???).
Hampura dak ah...sono pisan ka sobat baheula, teuing ngalencar kamarana :(

Cag ah,
Baktos simkuring: Lilis Mayasari/ LieZMaya - Bandung 11 April 2010 (nu cape karek mulang ti lembur).
Viewing all 65 articles
Browse latest View live